Αλκμαιωνίς / Αλκμεωνίς

Η Ἀλκμαιωνίς Ἀλκμεωνίς) ήταν ένα -χαμένο σήμερα- έπος γραμμένο από κάποιον άγνωστο ποιητή τον 7ο ή 6ο π.Χ. αιώνα. Ως κεντρικό χαρακτήρα είχε τον Αλκμαίωνα, τον γιο του Αμφιάραου, και το περιεχόμενό του ήταν ανάλογο με το περιεχόμενο των Επιγόνων. (Ορισμένοι μάλιστα μελετητές υποστήριξαν ότι τα δύο έπη, η "Αλκμαιωνίς" και οι "Επίγονοι", ταυτίζονταν ή ότι το πρώτο ήταν απλώς ένα από τα τμήματα του δεύτερου -άποψη που σήμερα τείνει να εγκαταλειφθεί.)

Το περιεχόμενο της Αλκμαιωνίδος

Σύμφωνα με τον Βέλγο ελληνιστή Αλμπέρ Σεβερένς (Albert Severyns)[1] το περιεχόμενο της Αλκμαιωνίδας ήταν περίπου το εξής:
• Ένας χρησμός είχε πληροφορήσει τους Επιγόνους ότι προκειμένου να κατακτήσουν την Θήβα όφειλαν να κάνουν αρχηγό της εκστρατείας τους τον Αλκμαίωνα . Ο Αλκμαίων παρά τις αρχικές του αντιρρήσεις, μετά και από την πιεστική παρέμβαση της μητέρας του (της Εριφύλης), δέχθηκε τελικά την πρόκληση και τέθηκε επικεφαλής του εκστρατευτικού σώματος.
• Στον Γλίσαντα σκότωσε τον βασιλιά της Θήβας Λαοδάμαντα (ο οποίος προηγουμένως είχε φονεύσει τον γιο του Άδραστου, τον Αιγιαλέα), κατέκτησε την Θήβα και επέστρεψε θριαμβευτής στο Άργος.
• Στην Αλκμαιωνίδα παρεμβάλλονταν επίσης (όπως προκύπτει από τα σωζόμενα αποσπάσματα[2]) και ιστορίες σχετικές με τον Τυδέα, τον Πηλέα, τον Πέλοπα, τον Ατρέα και τον Θυέστη[3].
• Το μεγαλύτερο όμως μέρος του έπους καταλάμβανε η εξιστόρηση του κρίματος του Αλκμαίωνα, δηλαδή της μητροκτονίας που αυτός (ως άλλος Ορέστης) διέπραξε σκοτώνοντας την Εριφύλη για να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα του.

Ο θάνατος της Εριφύλης

Σύμφωνα με την Θηβαΐδα, ο Αμφιάραος αρνιόταν να πάρει μέρος στην εκστρατεία κατά της Θήβας, επειδή ως μάντης που ήταν γνώριζε ότι οι θεοί ήταν εναντίον των Αργείων. Τελικά όμως αναγκάσθηκε να συμμετάσχει μετά από παρέμβαση της γυναίκας του, της Εριφύλης, την οποία είχε δωροδοκήσει για το σκοπό αυτό ο Πολυνείκης προσφέροντάς της ως ανταμοιβή το περίφημο περιδέραιο της Αρμονίας.

Στην Αλκμαιωνίδα (όπως και στους Επιγόνους) η ίδια ιστορία επαναλαμβανόταν με τον Αλκμαίωνα αυτή τη φορά: Ο Αλκμαίων, όπως και ο πατέρας του, αρνιόταν και αυτός να πάρει μέρος στην προετοιμαζόμενη εκστρατεία. Η Εριφύλη όμως -μαγεμένη αυτήν τη φορά από τον πέπλο [το φόρεμα] της Αρμονίας που της πρόσφερε ο Θέρσανδρος, ο γιος του Πολυνείκη- εξανάγκασε τον γιο της να εκστρατεύσει, όπως είχε προηγουμένως κάνει και με τον πατέρα του.

"Οι τύψεις του Ορέστη"
του Ουίλιαμ Αντόλφ Μπουκερώ
(W. A. Bouguereau, 1825-1905)
Ο Αμφιάραος, όμως, πριν φύγει για την Θήβα είχε διατάξει μυστικά τον τότε μικρό του γιο Αλκμαίωνα να τιμωρήσει την Εριφύλη για την προδοσία της, αν ποτέ δεν γύριζε ο ίδιος ζωντανός από τον πόλεμο. Και ο Αμφιάραος πράγματι δεν γύρισε.

Ο Αλκμαίων, δέκα χρόνια αργότερα, επιστρέφοντας θριαμβευτής στο Άργος, και αφού πρώτα συμβουλεύτηκε το μαντείο των Δελφών[4], αποφάσισε να εκτελέσει την ξεχασμένη πατρική εντολή και σκότωσε την Εριφύλη. Κυνηγημένος μετά το φονικό από τις ανελέητες Ερινύες έχασε τα λογικά του και άρχισε να περιπλανιέται σε διάφορα μέρη προσπαθώντας να εξιλεωθεί.

Τελικά οι θεοί, αφού πρώτα άφησαν πολύ χρόνο να κυλίσει, δέχθηκαν να τον απαλλάξουν από τις αβάσταχτες τύψεις και την οδύνη του, αναγνωρίζοντας ότι διέπραξε το στυγερό του έγκλημα μόνο και μόνο από σεβασμό στην φρικτή και επώδυνη πατρική προσταγή, ως ώφειλε σύμφωνα με τους ηθικούς κανόνες της εποχής.
Χρήστος Μπελόπουλος


 Σημειώσεις
1. A. Severyns, Le cycle épique dans l’école d’Aristarque, σελ. 225, Université de Liège, 1928.
2. M. West, Greek Epic Fragments: From the Seventh to the Fifth Centuries BC, "Alcmeonis", σελ. 58-63, Loeb Classical Library, Harvard University Press, 2003.
3. A. Severyns, ό.π.
4. Π. Γκριμάλ, Λεξικό της ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας, "Αλκμέωνας", USP, 1991.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια.)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *