Ο Τίμαιος ο Ταυρομενίτης γεννήθηκε περί τα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπρόσωπους της σικελικής ιστοριογραφίας.
Σύμφωνα με τη Σούδα, εκτός από το σημαντικό ιστορικό του σύγγραμμα, ο Τίμαιος έγραψε και τα έργα:
• Ὀλυμπιονῖκαι ἢτοι χρονικὰ πραξίδια·
• Περὶ Συρίας καὶ τῶν ἐν αὐτῇ πόλεων καὶ βασιλέων·
• Συλλογὴ ῥητορικῶν ἀφορμῶν.[4]
Από τα δύο τελευταία, που δεν αναφέρονται από καμία άλλη αρχαία πηγή, δεν σώθηκε κανένα απόσπασμα. Για το "Συλλογή ρητορικών αφορμών" μάλιστα ο Ολλανδός ελληνιστής David Ruhnken υπέθετε ότι γράφτηκε από τον ρήτορα και λεξικογράφο της ρωμαϊκής εποχής Τίμαιο τον Σοφιστή.[5]
Παρ' όλα αυτά ήταν σοβαρός και σημαντικός συγγραφέας. Συγκέντρωνε με επιμέλεια το ιστορικό του υλικό και ήταν ιδιαίτερα προσεκτικός με τις χρονολογίες. Ήταν άλλωστε αυτός που, συγκρίνοντας τους καταλόγους των ολυμπιονικών με τους καταλόγους των ιερειών της Ήρας στο Άργος και τους καταλόγους των αρχόντων της Αθήνας και της Σπάρτης καθιέρωσε το πανελλήνιο σύστημα χρονολόγησης με βάση τις ολυμπιάδες.
Το έργο του χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα από τους μεταγενέστερους ιστορικούς αλλά και από γεωγράφους, σχολιαστές και λεξικογράφους, όπως ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Στράβων, ο Πλούταρχος, ο Κορνήλιος Νέπως, ο Διογένης ο Λαέρτιος, ο Αθήναιος, ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς και πολλοί άλλοι. Σώθηκαν συνολικά 164 αποσπάσματα.[8]
Μπελόπουλος Χρήστος
Πατέρας του ήταν ο Ανδρόμαχος, κυβερνήτης του Ταυρομενίου και σύμμαχος του Τιμολέοντος.[1]
Ο Τίμαιος εξορίστηκε από την Σικελία, όταν επικράτησε ο τύραννος των Συρακουσών Αγαθοκλής. Κατέφυγε στην Αθήνα, όπου και παράμεινε για πενήντα χρόνια και είναι αβέβαιο αν ξαναγύρισε ποτέ πίσω στην πατρίδα του. Σπούδασε ρητορική κοντά στον ισοκρατικό Φιλίσκο τον Μιλήσιο και συγκέντρωσε πλούσιο υλικό για την συγγραφή του ιστορικού του έργου μελετώντας συστηματικά στις βιβλιοθήκες της Αθήνας τα έργα των προγενεστέρων του ιστορικών και γεωγράφων. Πέθανε αρκετά μεγάλος, σε ηλικία των 96 ετών (όπως μας πληροφορεί ο Λουκιανός στην Περί μακροβίων πραγματεία του[2].
Ο Τίμαιος εξορίστηκε από την Σικελία, όταν επικράτησε ο τύραννος των Συρακουσών Αγαθοκλής. Κατέφυγε στην Αθήνα, όπου και παράμεινε για πενήντα χρόνια και είναι αβέβαιο αν ξαναγύρισε ποτέ πίσω στην πατρίδα του. Σπούδασε ρητορική κοντά στον ισοκρατικό Φιλίσκο τον Μιλήσιο και συγκέντρωσε πλούσιο υλικό για την συγγραφή του ιστορικού του έργου μελετώντας συστηματικά στις βιβλιοθήκες της Αθήνας τα έργα των προγενεστέρων του ιστορικών και γεωγράφων. Πέθανε αρκετά μεγάλος, σε ηλικία των 96 ετών (όπως μας πληροφορεί ο Λουκιανός στην Περί μακροβίων πραγματεία του[2].
Τα ιστορικά συγγράμματα του Τιμαίου
Το ιστορικό σύγγραμμα του Τιμαίου, που αναφέρεται με διάφορους τίτλους ("Ἱστορίαι", "Σικελικά", "Ιταλικά"), αποτελείτο από 38 βιβλία και διηγιόταν την ιστορία της ελληνικής Δύσης από τις απαρχές μέχρι τον θάνατο του Αγαθοκλή το 289 π.Χ. Από τα σωθέντα αποσπάσματα προκύπτει ότι υπήρχαν σ' αυτό πληροφορίες και για τους Ετρούσκους, τους Ρωμαίους, τους Κέλτες, την Σαρδηνία, την Κορσική, τις Βαλεαρίδες νήσους, την Μασσαλία, τις εκβολές του Ροδανού, τα Γάδειρα, την Ισπανία, την Βόρεια Αφρική κ.α.[3]
Τα πρώτα πέντε βιβλία περιείχαν εκτεταμένες γεωγραφικές και εθνογραφικές περιγραφές και πραγματεύονταν τους μυθικοϊστορικούς χρόνους και τον πρώιμο αποικισμό· τα τελευταία πέντε εξιστορούνταν τα γεγονότα της εποχής του τυράννου Αγαθοκλή. Αργότερα προστέθηκαν και τα Περί Πύρρου βιβλία και έτσι η ιστορική αφήγηση του Τιμαίου έφθασε μέχρι το 264 π.Χ. περίπου.
Τα πρώτα πέντε βιβλία περιείχαν εκτεταμένες γεωγραφικές και εθνογραφικές περιγραφές και πραγματεύονταν τους μυθικοϊστορικούς χρόνους και τον πρώιμο αποικισμό· τα τελευταία πέντε εξιστορούνταν τα γεγονότα της εποχής του τυράννου Αγαθοκλή. Αργότερα προστέθηκαν και τα Περί Πύρρου βιβλία και έτσι η ιστορική αφήγηση του Τιμαίου έφθασε μέχρι το 264 π.Χ. περίπου.
Σύμφωνα με τη Σούδα, εκτός από το σημαντικό ιστορικό του σύγγραμμα, ο Τίμαιος έγραψε και τα έργα:
• Ὀλυμπιονῖκαι ἢτοι χρονικὰ πραξίδια·
• Περὶ Συρίας καὶ τῶν ἐν αὐτῇ πόλεων καὶ βασιλέων·
• Συλλογὴ ῥητορικῶν ἀφορμῶν.[4]
Από τα δύο τελευταία, που δεν αναφέρονται από καμία άλλη αρχαία πηγή, δεν σώθηκε κανένα απόσπασμα. Για το "Συλλογή ρητορικών αφορμών" μάλιστα ο Ολλανδός ελληνιστής David Ruhnken υπέθετε ότι γράφτηκε από τον ρήτορα και λεξικογράφο της ρωμαϊκής εποχής Τίμαιο τον Σοφιστή.[5]
Κριτική και εμβέλεια του έργου του Τιμαίου
Το έργο του Τιμαίου εκτιμήθηκε καθ' όλη την αρχαιότητα, αλλά και επικρίθηκε από ορισμένους ιστορικούς όπως ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και ο Πολύβιος. Ο τελευταίος κατηγορούσε τον Τίμαιο για έλλειψη στρατιωτικής και πολιτικής εμπειρίας, μειωμένη ευθυκρισία, προκαταλήψεις και ρητορικές υπερβολές. Ο Τίμαιος πράγματι φαίνεται πως είχε ροπή προς τις ρητορείες -και γι' αυτό άλλωστε ο Κικέρων τον κατέτασσε στους εκπροσώπους του ασιανισμού.[6] Ηταν επίσης γνωστός για το υπερκριτικό και δηκτικό του ύφος που του επέφερε τελικά το παρωνύμιο "Επιτίμαιος".[7]
Παρ' όλα αυτά ήταν σοβαρός και σημαντικός συγγραφέας. Συγκέντρωνε με επιμέλεια το ιστορικό του υλικό και ήταν ιδιαίτερα προσεκτικός με τις χρονολογίες. Ήταν άλλωστε αυτός που, συγκρίνοντας τους καταλόγους των ολυμπιονικών με τους καταλόγους των ιερειών της Ήρας στο Άργος και τους καταλόγους των αρχόντων της Αθήνας και της Σπάρτης καθιέρωσε το πανελλήνιο σύστημα χρονολόγησης με βάση τις ολυμπιάδες.
Το έργο του χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα από τους μεταγενέστερους ιστορικούς αλλά και από γεωγράφους, σχολιαστές και λεξικογράφους, όπως ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Στράβων, ο Πλούταρχος, ο Κορνήλιος Νέπως, ο Διογένης ο Λαέρτιος, ο Αθήναιος, ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς και πολλοί άλλοι. Σώθηκαν συνολικά 164 αποσπάσματα.[8]
Μπελόπουλος Χρήστος
Σημειώσεις
1. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Τιμολέων, 10.
2. Λουκιανού Άπαντα, Μακρόβιοι (Περί μακροβίων),τόμος πέμπτος, εκδ. Φέξη (νεοελληνική απόδοση Ι. Κονδυλάκη)
3. Ch. A. Baron, Timaeus of Tauromenium and Hellenistic Historiography, Cambridge University Press, 2012.
4. Λεξικό Σουίδα, λήμμα: "Τίμαιος Ἀνδρομάχου Ταυρομενίτης".
5. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1859), "Timaeus of Tauromenium", τόμος III,σελ. 1129
6. Κικέρων, Brutus. (μετάφραση: γαλλική, αγγλική)
- Ασιανισμός : λογοτεχνικό και ρητορικό ύφος που διαμορφώθηκε στην ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο και χαρακτηρίζεται από περίτεχνη και πομπώδη έκφραση.
7. A. Lesky, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 1060, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
8. K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), "Timæi Fragmenta", τόμος I, σελ. 193-233.
2. Λουκιανού Άπαντα, Μακρόβιοι (Περί μακροβίων),τόμος πέμπτος, εκδ. Φέξη (νεοελληνική απόδοση Ι. Κονδυλάκη)
3. Ch. A. Baron, Timaeus of Tauromenium and Hellenistic Historiography, Cambridge University Press, 2012.
4. Λεξικό Σουίδα, λήμμα: "Τίμαιος Ἀνδρομάχου Ταυρομενίτης".
5. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1859), "Timaeus of Tauromenium", τόμος III,σελ. 1129
6. Κικέρων, Brutus. (μετάφραση: γαλλική, αγγλική)
- Ασιανισμός : λογοτεχνικό και ρητορικό ύφος που διαμορφώθηκε στην ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο και χαρακτηρίζεται από περίτεχνη και πομπώδη έκφραση.
7. A. Lesky, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 1060, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
8. K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), "Timæi Fragmenta", τόμος I, σελ. 193-233.
(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου